Çocuklarımız dile geldikleri andan itibaren pek çok soru sorarlar. Soru sorma yoluyla yaşamaya başladıkları dünyayı keşfetmeye çalışırlar. Bu sorular içinde anne- babaları en çok zorlayan sorular cinsel içerikli sorulardır. Benzer şekilde anne babaların ve hatta öğretmenlerin zorluk çekerek verdikleri eğitimlerden biri de cinsel konularla ilgili eğitimlerdir.
• Hangi yaşta çocuğa ne kadar bilgi verilir?
• Bu sorular karşısında nasıl bir tutum izlemek gerekir?
• Anlatılması gereken ve gerekmeyen bilgiler nelerdir?
• Bu konuları konuşurken nelere dikkat edilmelidir?
• ….. davranışı normal midir?
Cinsellik Ne Zaman Başlar? Hangi Yaşlarda Neler Olur?
Cinsellik çocuğun anne karnında cinsiyetini öğrendiğimiz anda başlar. Cinsiyetine göre isim koyarak, giysilerini ve odasındaki eşyaların rengini ve tarzını ona göre seçerek, annesinin karnında onunla konuşurken cinsiyetine göre farklı konuşmalar yaparak bebeğe ilk cinsiyet farklılığını yaşatmış oluyoruz bir biçimde.
İlk cinsel duygular ilk bir yılda alt değiştirme ve yıkanma sırasında ortaya çıkar, ancak bebek aldığı hazzın cinsel içeriğini elbette algılayamaz. Bezin yarattığı baskı, pipisini çekiştirmek, cinsel organını yastığa çarşafa sürmek nedenini bilemediği bir şekilde bebeğin hoşuna gider ve bu davranışı yapmayı sürdürür. Doğal olan bu davranışı aileler genellikle korku ve dehşet içinde anlatırlar, hatta bazen öylesine utanırlar ki saklamaya çalışırlar. Bebeğe sert tepkiler verebilirler. Bbebek ailenin bu tepkisi karşısında bazen bu davranışı bırakır, bazen de artarak sürdürür. Her durumda da bebeğin cinsel ve duygusal gelişimi olumsuz yönde etkilenmiş olur..
18-24.aydan itibaren tuvalet eğitimi verilirken çocuğun ilgisi yeniden cinsel alanlara yönelmiş olur. Çocuk çişini nereden yaptığına dikkat etmeye başlar, erkek çocuklar pipilerini tutmaktan hoşlanırlar, kız çocuklar ise tuvalet kağıdıyla silmeyi severler. Erkek çocuklar tuvalete oturduklarında yumurta torbalarının büzüştüğünü ve yukarı çekildiğini gördüklerinden tuvalete oturmaktan hoşlanmayabilirler. Onlara her şeyin yolunda olduğunu, endişelenecek bir şey olmadığını anlatmak önemlidir, bu dönemde daha fazla ayrıntı yalnızca çocuğun kafasını karıştırır. Tuvalete oturmak istemeyen çocuğunun derdini anlamadan onu tuvalete oturmaya zorlarsak çocuk hem anlaşılmadığını hisseder hem de tuvalet eğitiminde inatlaşmanın başlangıcının temelleri böylece atılmış olur.
İki yaşından sonra çocuklar iki ayrı cinsiyet olduğunu fark etmeye başlar ve bu konuda sorular sorarak ve kendince incelemeler yaparak durumu anlamaya çalışırlar.
Üç yaşından itibaren çocuklar bebeklerin nasıl olduğunu, nasıl dünyaya geldiğini merak etmeye başlarlar. Bu sorularına tatminkar yanıtlar alan çocuk bu işte babanın rolünü sorgulamaya başlar.
7-8 yaşlarında kız çocuklara adet döneminden bahsetmek gereklidir. Kızlar daha erken ergenliğe girdiklerinden kötü bir sürprizle karşılaşmaları hoş olmaz.
7-8 yaşından ergenliğe kadar geçen dönem cinsel açıdan bir duraklama dönemidir. Çocukların cinsel konulardaki soruları kesilir. Erkekler için kızlar ‘iğrenç’, kızlar içinse erkekler ‘salak, canavar, kabadırlar.’
Ergenlikle birlikte öncelikle hormonal değişiklikler ve bunlara eşlik eden cinsel yapılanmalar ortaya çıkar. Ergen çocuğunuz bunları yaşamadan neler olacağı hakkında doğru bilgileri alabilirse hem merakı azalacak hem de yanlış şeyler öğrenip cinsel yaşamında sorunlar yaşamayacaktır. Bu yaşlarda çocuğuyla hemcinsi olan ebeveynin iletişime geçmesi daha uygun olacaktır. Gençlere üreme yeteneğini kazandıkları ve bunun çeşitli göstergelerini vücutlarında hissedebilecekleri anlatılmalıdır. Erkeklere gece ıslanmaları ve sonrasında boşalma kontrolünün nasıl yapılacağı konusunda bilgi verilirken, kızlara artık hamile kalabilecekleri ve bunun ne zamanlar olabileceği anlatılmalıdır. Doğum kontrol yöntemleri, cinsellikle bulaşan hastalıklar ve korunma yolları gerekli bilgiler arasında yer alır.
7-8 yaşından başlayarak çocukları cinsel istismar konusunda uyarmak, ancak bunu yaparken çocukları ürkütmemeye dikkat etmek çok önemlidir. Sadece yabancılara değil yakın bildikleri, tanıdıkları kişilere karşı da dikkatli olmaları gerektiği, birisinin- her kim olursa olsun- ona dokunmasından hoşlanmıyorsa bağırarak oradan uzaklaşması ve bu durumu hemen ailesiyle paylaşması gerektiği anlatılmalıdır. Ayrıca bu yaşadıklarından dolayı kendini suçlu hissetmemesi, utanç duymaması gerektiği de özellikle belirtilmelidir.
Cinsel Konularda Soru Soran Çocuklarımıza Nasıl Davranalım?
1. Çocuğunuzun cinsellikle ilgili sorularını kötü karşılamak, ayıplamak ya da duymamış gibi yapmak,
• Cinselliğin ayıp, kötü, konuşulmaması gereken bir şey olduğu duygusunu uyandırır. Çocuklar cinselliğin kötü, utanılacak bir şey olduğunu düşündüklerinde yaşamları boyunca cinselliğe böyle bakabilirler.
• Cinsel istek utanç, ayıp, günah kelimeleriyle eşleşmiş olur ve erişkin dönemde sağlıklı, mutlu bir cinsel yaşam kurabilme olanağı azalır.
• Yanıtlanmayan sorular çocukların merakını daha çok arttırabilir ve ani odaya dalmalar, anne-babayı çıplak görmeye çalışma gibi davranışlara da itebilir.
2. Anne-babanın cinsel konuları çocuklarıyla gergin, sıkıntılı bir biçimde hatta kısık sesle konuşmaları,‘Bunlar yasak konular, ilgilenme- soru sorma’ mesajı verebilir.
• Bu konudaki meraklarını gidermek için çocuklar başka kişilere yönelirler. Bu kişiler genellikle kendilerinden birkaç büyük kişiler veya cinsel içerikli yayınlar, dergiler, filmler olmaktadır. Bu kaynaklardan elde edilen cinsel bilgiler ise çoğu zaman abartılı, yanlış, eksik olabilmektedir.
• Bu merakından dolayı çocuk kendini suçlu hissetmeye başlar.
• Bu konularda tatminkar yanıt alamayan çocuğun anne- babasına olan güveni de sarsılır ve ergenlik döneminde de cinsel konularla ilgili soruları ya da yaşantıları onlarla paylaşmak istemez.
Cinsel konuları merak etmek doğal ve sağlıklıdır. Sağlıksız olan bu merakın doyurulma biçimidir.
3. Anne-babalar bu konuda hiç soru gelmediğinde rahatlayabilir ve ‘ Benim çocuğumun bu konularla hiç ilgisi yok ‘ diye düşünebilir.
• Ççocuklar genellikle bu konularla ilgili yanıt alamayacağını düşündüklerinden susmaktadırlar.
• Ailesi tarafından genel anlamda ilgi görmeyen çocuklar da soru sormaya yeltenmezler.
• Çocuk bu soruları sorduğunda tersleneceğinden korkuyorsa da soru sormak istemeyebilir.
Anlatırken Nelere Dikkat Edelim:
• Çocuklarınızın cinsel içerikli sorularını dinlemeye zaman ayırın. Cevaplarınız kısa, net, yalın ve anlaşılır şekilde olsun. Fazla ayrıntıya girmeyin.
• Çocuklarınıza bu konularda yanlış model olmamaya gayret edin, ancak onları modelsiz de bırakmayın.
• Çocuğunuzla hemcinsi olan ebeveynin bu konuları konuşması daha uygun olacaktır. Çocuğunuzu tek büyütüyorsanız o zaman ailedeki aklı başında bir kişiden veya yakın bir dostunuzdan yardım isteyebilirsiniz.
• Çocuğunuza cinselliği, anlatırken örnekler verebilirsiniz, ancak bu örnekleri kesinlikle kendi yaşantınızdan seçmeyin. Çocuklarımız anne-babasının bir cinsel yaşamı olduğunu elbette bilecekler. Cinselliğin anne-babanın sadece çocuğa sahip olmak içi yaptıkları bir şey olmadığını bilmeleri önemli. Ancak bu yaşamla ilgili ayrıntıları bilmeleri oldukça sağlıksız olacaktır.Ev de veya dışarıda anne ve babanın birbirine sarılması, öpüşmesi, dokunması çok doğal ve sağlıklı bir davranıştır. Çocuğumuz bizi kıskanır mı, ona olan sevgimizden şüphe duyar mı gibi endişelerle birbirinden uzak durmak çocuğun aslında bu konularda daha güvensiz olmasına neden olur. Anne- babanın birbirine karşı duydukları sevgiyle, evlat sevgisini ayırabilmeleri ancak bu durumu görerek olanaklı olur.
• Erkek çocuklara annenin, kız çocuklara da babanın yasak olduğu ifade edilmeli ve 5 yaşından sonra birbirlerini çıplak görmek, yıkamak, soyunurken yanında olmak gibi davranışlardan kaçınılmalıdır. Anne-babanın yatak odasının kapısı hep kapalı olmalı ve çocuk kapıyı çalarak girmeyi öğrenmelidir. Siz de onun odasına mutlaka kapısını çalarak girmelisiniz elbette.
• Cinsel konuları anlatırken kitaplardan yararlanmayı unutmayın, ancak bu yararlanma çocuğun odasına o kitabı bırakmak şeklinde olmamalı. Çocuğunuzla birlikte kitaba bakabilirsiniz ya da kendi bilgilerinizi netliğe kavuşturmak için onunla konuşmadan önce kitaba başvurabilirsiniz. Sorduğu bazı soruların yanıtları konusunda bilginiz yoksa veya tereddütleriniz varsa onunla birlikte araştırabilirsiniz, elbette ki doğru kaynakları seçerek.
• Özellikle doğumun bir hastalık olmadığını, doğal bir olay olduğunu anlatmayı unutmayın. Acı çekilebileceğini anlatmayı da unutmayın.
• Cinselliği anlatırken bu konuları ayıp, günah veya kötü, iğrenç olduklarından bahsetmeyin. Ancak cinsel konuların mahrem yanından, herkesin yanında konuşulamayacak özel konular olduğundan söz etmek gereklidir.
• Soruları yanıtlarken çocuğunuzun tam olarak neyi öğrenmek istediğini ve bu konuda neler bildiğini ve kimlerden öğrendiğini anlamaya çalışın. Yaşına uygun olmayan, anlayamayacağı ayrıntılı yanıtlar sadece kafasını karıştıracaktır. Kısa yanıtlar çocuğunuzu tatmin etmiyorsa ve size sormaya cesareti kırılmamışsa merak ettiklerini sormaya devam edecektir zaten.
• Soruları uygunsuz bir yerde sormuşsa yavaşça ve hiç azarlamayan bir tonda ‘Bunları daha sonra evde mutlaka konuşalım’ diyebilirsiniz ve evde de ona ne sormak istediğini sorabilirsiniz.
• Soru size sorulmuşsa çocuğunuz hemcinsiniz olmasa bile sorusunu yanıtlayın, topu başkasına atmayın. Sonrasında da hemcinsi olan ebeveyn çocukla bu konuları konuşarak sorusu olursa her zaman yanıtlamaya hazır olduğunu söyleyebilir.
• Bu tür konuları kalabalık, gürültülü yerlerde konuşmak çocuğun dikkatini dağıtabilir, sakin yerleri tercih edin.
• Çocuğunuzla bu konuları ( aslında her konuyu) konuşurken gözlerini kaçırmayın, aksine sürekli göz teması kurmaya çalışın ve onun seviyesine inmeye gayret edin(boy olarak)
• Cinsel organlara isim takmayın.
• Soruları yanıtlarken başka işle uğraşmayın.
• Sorular geldikçe ‘Güzel soru’ ‘Sanırım arkadaşların da bu tür soruların yanıtlarını merak ediyordur’ gibi cesaretlendirici sözler söyleyin.
• Çocuklarınıza başkalarının yanında soyunmamaları gerektiğini sık sık tekrarlayın.
• Yabancıların dokunmasına izin vermemeleri gerektiğini anlatın. Ayrıca tanıdık da olsa dokunulmasından hoşlanmadıkları anda sizi durumdan haberdar etmeleri ve oradan hemen uzaklaşmaları gerektiği üzerinde önemle durun. Cinsel taciz ve istismar yabancılardan geldikleri kadar hatta daha da sıklıkla tanıdıklardan gelebilmektedirler.