Çocuk Yetiştirme

Sakin bir çocuk yetiştirirken nelere dikkat edilmelidir?
Çocukların ileride nasıl bir yetişkin olacakları kısmen genetik özelliklerine bağlı olmakla birlikte büyük oranda anne-babanın yetiştirme tutumlarıyla yakından ilgilidir. Her anne-baba çocuğunu en iyi şekilde yetiştirmek ister. Ancak bazıları bunu nasıl yapacağını bilemez, bazıları kendi kişilik özellikleri ve yetiştirilme tarzları nedeniyle yanlış tutumlar benimseyebilir, bazıları da başka insanların sözlerine aşırı önem vererek hatalar yapabilir. Bazı ebeveynler ise çocuklarını tanımak yerine kendi hayal ettiği çocuğu yetiştirmeye çalışırlar ve çocuklarını göz ardı ederler.anneliğe veye babalığa hazır olmayan bireyler de çocuk yetiştirme konusunda sorunlar yaşayabilir. Bir başka önemli konuda anne babanın eş olarak ilişkilerinde var olan sorunların çocuklarına yansımasıdır.
Pek çok anne-babanın hedefi mutlu- sağlıklı- başarılı bireyler yetiştirmektedir. Bu hedefi gerçekleştirme aşamasında yapılan bazı hatalar sorun yaratmazken bazı hatalar çocuğun yaşamında derin izlere neden olabilir.
Anne-babalar çocuklarının uyumlu, sakin olmasını teşvik eder. Ancak sakin çocuk yetiştirirken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar olduğu göz önünde bulundurulmalıdır:
• Çocuğunu özgüven geliştirmesine engel olmamak
• Çocuğun kendini ifade edebilme becerilerini kısıtlamamak
• Çocuğun olumsuz olarak adlandırılan (öfke,kızgınlık, utanç) duyguları ifade etmesine engel olmamak
• Çocukların kendini savunma becerileri geliştirmesine engel olmamak
• Çocukların sorun çözme becerilerini geliştirmelerinin önünü kesmemek
• Fazlasıyla sessizleşip, edilgen hale gelmesine neden olmamak
• Mükemmel olmaya çalışmak için kendini gerçekleştirmelerinin önünü kesmemek
• Kişilik özelliklerinden vazgeçmelerine yol açacak tutumlar içine girmelerine neden olmamak
• Sakinliği nedeniyle arkadaşları tarafından alay edilen-dışlanan çocuklar olmalarına izin vermemek
• Kendilerini savunma konusunda yetersiz kalabilecek olmaları olasılığını göz önünde bulundurmak
• Her şeyi sorgulamadan kabullenecek bir birey olmamaları için dikkatli olmak çok önemlidir.
Birinci yaşın sonundan itibaren çocuklar hızlı değişimler yaşamaya başlarlar. Kendilerini özerk görürler, ancak büyüklere bağımlıdırlar. Konuşmaya çalışırlar ama kendilerini yeterince ifade edemezler. Yeni duygular tanımaya başlarlar, ama nasıl baş edeceklerini bilemezler. Bu nedenlerle çocuklar hırçınlaşır, vurur- tekmeler, çığlık atarlar. Bu tepkiler anne- baları ürkütür. Bu tepkilerin doğal ve geçici olduğunu bilmek ebeveynleri rahatlatacaktır. Anne- babalar bu dönemde yanlış tutumlar içine girerlerse hırçınlık kalıcı hal alabilir. 2-3 yaş sonrasında hırçınlık bilinçli olarak gelişmeye başlar. Hırçınlık; öfke, ısrar etme, inatlaşma, tutturma, saldırganlık, zarar vericilik, ağlama, her şeye karşı çıkma olarak tanımlanabilir. Çocuklar bilinçli, olarak şu durumlarda hırçınlaşır:
• Engellendiklerinde,
• Yaptığı şeye durdurulduğunda,
• Oyuncağı elinden alındığında
• Giyinme-soyunma aşamalarında.
Daha büyük çocuklara ise hırçınlık şu nedenlere bağlıdır
• Özgüven eksikliği
• Kendini yetersiz ifade etmek
• Aile içinde sağlıklı iletişimin olmaması
• Kişilik yatkınlığı
• Zekanın normalden az veya çok olması
• Dinlenilmeyen, ilgilenilmeyen, önemsenmeyen ortam
• Sağlık sorunları
• Beslenme yetersizlikleri
• Okul sorunları
Aşırı koruma, aşırı serbest bırakma, reddetme, ilgisiz davranma, aşırı baskı uygulama , tutarsız ve dengesiz davranma, kendine güvenmeyen tutumlar sergileme tarzındaki anne-baba tutumları çocukların özgüvenin yitirmesine, ve hırçınlanmasına neden olur. Kendine güvenli, hoşgörülü, ancak sınır koymayı bilen, sevgini gösteren, takdir etmeyi bilen, tutarlı ebeveynlerin yetiştirdiği çocuklar ise kendine güvenli, sevecen, girişimci, haklarını korumayı bilen, yaratıcı yetişkinler olurlar.
Hırçın davranışları önlemeye yönelik öneriler:
• Anlık hırçınlıkları hoşgörüyle karşılayın
• Hırçınlığı pekiştirecek davranışlardan kaçının
• Hırçınlığın ,ilgiyi, üstünde toplamaya yönelik bir davranış olduğunu algılayarak ilginizi farklı biçimde gösterin
• Anne ve baba olarak tutumlarınızın tutarlı olmasına özen gösterin
• Hırçınlaşan çocukla inatlaşmayın. Kaybedeceğiniz savaşa girmeyin
• Hırçınlaşan çocuğun dikkatini dağıtmaya çalışın
• Çocuğunuzun size nasıl davranmasını istiyorsanız siz de ona aynı şekilde davranın. Unutmayın ki, çocuklar söylediklerinizi değil yaptıklarınızı model alırlar
• Hırçınlık yapan çocuğunuza o an hissettiklerinizi anlatın ve böyle devam ederse istediği şeyin kesinlikle olamayacağını gerekirse defalarca sakin biçimde söylemeye gayret edin
• Çocukla yaşı kaç olursa olsun anlayacağı dilde konuşun, ciddiye aldığınızı görmesini sağlayın
• Çocuklarınızın duygularını dillendirmesine yardımcı olun
• Bu tür duygularla nasıl baş edebilecekleri konusunda model olma yoluyla yol gösterici olmaya çalışın
• Çocuğunuzu suçlamayı, eleştirmeyi, yargılamayı bir kenara bırakarak onu anlama ve gereksinimini algılama yönünde bir adım atın
• Ceza yağdırmak yerine çocuğunuzun anlayabildiği açıklamamalar yapmayı deneyin, öncesinde önlem almaya çalışın( örneğin, söz verirken yapamayacağınız sözleri vermemek) ve örneklerle yol göstermeye çalışın.
• Çocuğunuza pazarlık fırsatı vermeden kendiniz farklı seçenekler yaratmayı deneyin.
Tüm bunların ötesinde ve öncesinde; kontrolünüzü yitirmemek ve serinkanlı olmak çok önemli. O çok sevdiğiniz çocuk bazen sizi deliye döndürebilir. Ancak her çocuğu yatıştıracak şeyin de sımsıkı sarılmak olduğunu hiç aklınızdan çıkarmayın